Үндістан – әлемдегі халқы ең көп ел (1,44 миллиард адам, әлем халқының шамамен 12%). 968 млн-нан астам сайлаушы дауыс беру құқығына ие, оның ішінде 497 млн ер адам және 471 млн әйел.
Парламенттің төменгі палатасы – Лок Сабхаға сайлау 2024 жылғы 19 сәуір мен 1 маусым аралығында 44 күн ішінде жеті кезеңде өтті. Бұл ұзақ мерзімді сайлау үдерісі 1,2 миллионнан астам дауыс беру учаскесін ұйымдастыру қажеттілігімен байланысты.
Сайлау барысында 543 мандат үшін күрес жүрді. Лок Сабха мүшелері 5 жылға тікелей жалпыға бірдей жасырын дауыс беру арқылы көпшілік жүйесі негізінде сайланады.
Сайлау кезіндегі саяси ахуал
• Үндістанның сайлау комиссиясының мәліметтері бойынша елде 2 697 партия тіркелген, оның 8-і ұлттық, 51-і аймақтық, ал қалған 2 638-і ресми танылмаған.
• Ұлттық және аймақтық партиялардың көптігі тұрақты үкімет құруды қиындатады.
• Елдегі экстремистік топтар мен наразылық қозғалыстары саяси тұрақтылыққа әсер етуде.
• Хиндутва (индуизм ұлтшылдығы) негізіндегі популизм мен ұлтшылдық саясаты күшейіп келеді.
• Үндістан әлемдік саясатта ықпалды ойыншыға айналуда, себебі оның күшті экономикасы, көпұлтты қоғамы және жоғары білім деңгейі бар.
Басты саяси күштер
• Үндістан ұлттық конгресі (INC) – елдің ең көне саяси ұйымы (1885 жылы құрылған), центристік бағытты ұстанады.
• Бхаратия Джаната Партиясы (БДП, BJP) – оңшыл-центристік, индуистік ұлтшылдыққа негізделген партия.
• Премьер-министр Нарендра Моди (БДП жетекшісі) экономикалық реформаларымен және ұлтшыл риторикасымен танымал.
• 2023 жылы тамызда 28 оппозициялық партия бірігіп, «I.N.D.I.A.» блогын құрды, оның мақсаты Модидің үшінші рет жеңіске жетуіне жол бермеу болды.
Электоралдық кампания
• Негізгі тақырыптар: экономикалық мәселелер, жұмыссыздық, жастар мәселелері.
• Жастардың саяси белсенділігі: Үндістан халқының 50%-дан астамы – 25 жасқа дейінгі жастар.
• Жасанды интеллект және дипфейктер: ИИ технологиялары саяси үгіт-насихат және қарсыластарды қаралау үшін белсенді қолданылды.
• Оппозиция БДП-ны мұсылмандарды басып-жаншу және демократиялық процестерді бұзу үшін айыптады.
Қызықты фактілер
• 2024 жылғы сайлау – әлемдегі ең қымбат сайлаулардың бірі. Үндістан оған 14,5 миллиард доллар жұмсады.
• Дауыс беру жеті кезеңнен тұрды: бірінші тур – 19 сәуір, соңғы тур – 1 маусым.
• Сайлау комиссиясы 10 миллионнан астам қызметкерді жұмылдырды.
• Әрбір сайлаушының саусағы арнайы сиямен белгіленеді, бұл қайта дауыс беруді болдырмау үшін қолданылады.
Сайлау нәтижелері
• 66% немесе 642 миллион сайлаушы дауыс берді (оның ішінде 312 миллион әйел).
• Премьер-Министр Моди басқаратын Ұлттық демократиялық альянс (NDA) коалициясы – 294 орын.
• Оппозициялық I.N.D.I.A. блогы – 231 орын.
• Бхаратия Джаната Партиясы (BJP) – 242 орын (парламенттік көпшілік үшін 272 орын қажет).
• Бұл Модидің коалициялық серіктестеріне көбірек сүйенуіне тура келетінін көрсетеді.
• БДП-ның экономикалық уәделері және «Моди кепілдіктері» жеңістің басты факторлары болды.
Қорытынды
БДП көшбасшылықты сақтап қалды, бірақ коалициялық әріптестерге тәуелді бола бастады.
Жаңа үкіметтің басты басымдықтары:
• Экономикалық өсуді ынталандыру
• Жұмыссыздықпен күрес
• Кедейлікпен күрес және халықтың өмір сүру сапасын жақсарту
• Білім беру және денсаулық сақтау салаларына баса назар аудару
Сыртқы саясат:
• Үндістан АҚШ, Қытай, Ресей және Еуропалық Одақ елдерімен дипломатиялық қарым-қатынастарын дамытуды жалғастырады.
• Оңтүстік Азия және Батыс Азиядағы аймақтық интеграция басты басымдықтардың бірі болады.
• Үндістан климаттың өзгеруіне қарсы күрес, терроризмге қарсы әрекет және әлемдік экономикада өз орнын нығайту бағытында жұмыс істейді.
• Шетелдік инвестицияларды тарту және әлемдік экономикалық державалардың қатарына кіру мақсаты жалғасады.